Mons, Maubeuge en le Quesnoy

SCHETS MONS

De Britse deelname aan de Eerste Wereldoorlog was, na dagenlang diplomatiek getouwtrek,  in eerste instantie weinig indrukwekkend. Terwijl tienduizenden Fransen sneuvelden in Lorraine en de Vogezen, marcheerde het Britse Expeditieleger (BEF) van de Franse kust richting de onbekende vijand in België tegemoet. 

De schermutselingen die volgde, mocht in al het geweld van die augustusmaand nauwelijks naam hebben, maar de Britse geschiedschrijving doet ons wel eens geloven dat de overigens professionele Britten bijna eigenhandig het Duitse oorlogsplan om zeep hielpen. Feit blijft dat de tegenstand van de Britten de Duitse aanvallers imponeerde; het was uitsluitend aan de Franse terugtrekking op 21-23 augustus te danken dat maarschalk French eieren voor zijn geld koos.

SCHETS MAUBEUGE

Maubeuge is een vestingstad aan de Frans-Belgische grens, niet ver van Mons, waar in 1914 niet minder dan 47.000 Franse soldaten gelegerd zijn die de flank van het eerste leger onder bevel van generaal Alexander von Kluck behoorlijk kunnen bedreigen. De generaal besluit daarom over te gaan tot het beleg van de stad. Hiermee begint het langste beleg van de Eerste Wereldoorlog.

Op 25 augustus 1914 wordt de ring aangevallen door 60.000 Duitse soldaten, die Maubeuge 15 dagen belegeren. De stad wordt 11 keer gebombardeerd, waarna 45.000 Fransen met hun 450 kanonnen in Duitse handen vallen. Maar 60.000 Duitse soldaten doen niet mee aan de cruciale slag aan de Marne, waarmee Frankrijk is gered.

SCHETS LE QUESNOY

 Op 4 november 1918 stond de Nieuw-Zeelandse divisie als onderdeel van het Britse Derde Leger voor de stadsmuren en kreeg de opdracht Le Quesnoy in te nemen. De Nieuw-Zeelanders besloten onder mistige omstandigheden een eenvoudige en doeltreffende list toe te passen; in plaats van een bombardement klommen ze per ladder over de imposante stadswallen. De verkenningsofficier luitenant Leslie Averill beklom rond 16.00 uur met getrokken pistool als eerste de ladder, en zonder burgerslachtoffers werden de Duitse bezetters van de stad tot overgave gedwongen. Het kostte de Nieuw-Zeelanders “slechts”40 slachtoffers.

Le Quesnoy is de soldaten uit het verre land nog altijd dankbaar en eert ze met straatnamen, een monument en vanaf 2018 met het enige Nieuw-Zeelandse museum ter nagedachtenis aan de Eerste Wereldoorlog.

MONS TOEN

De BEF (vijf geoefende divisies) was in een uiterst bekwame, snelle en gedetailleerde logistieke operatie over het kanaal gezet en marcheerde naar het noordoosten ter ondersteuning van de linkerflank van de Franse legers, die optrokken langs de lijn Morange-Longwy-Charleroi. Onder bevel van de voorzichtige maarschalk sir John French groeven de Britten zich in achter het Canal du Centre bij Mons en vertraagden de Duitse stormloop op 23 augustus kundig.

Het geconcentreerde snelvuur en de gedegen linie zorgden ervoor dat de Duitse opmars tot stilstand kwam en de verliezen snel opliepen. Het door de Duitse keizer als klein en zielig bestempelde leger doorstond de lakmoesproef met glans. Wat volgde was echter de ineenstorting van het Franse front. De BEF haastte zich zuidwestwaarts door de bosrijke noordelijke Franse provincies. Bij Le Cateau, 60 kilometer zuidwaarts, werd nog een keer stand gehouden maar daarna was de tocht naar Parijs en de rivier de Marne het wekenlange slopende vooruitzicht.

In november 1918 streden de Canadese elitetroepen van generaal Curie om Mons. Drie dagen lang woedde de strijd. Op 11 november stonden de Canadese verkenners aan de rue Grande op de noordoever van de Sambre toen de wapenstilstand in ging; luttele meters van de plek waar 20 miljoen doden geleden Britten en Duitsers het vuur op elkaar openden.

MONS NU

Mons is een aardige stad in de uitlopers van de Ardennen. Westelijk van de oude glorie van Charleroi en oostelijk van het Vlaamse Lille fungeert de stad als stop langs de snelweg naar Parijs, hoofdkwartier van de NAVO en pleisterplaats met enkele aardige bezienswaardigheden.

De Grande Place is het charmante centrum, en wie de ogen toeknijpt ziet de Engelse troepen nog op de kasseien zitten na de lange mars vanaf de Franse kust. De Belforttoren steekt boven de stad met haar dubbele verkeersring uit. Naar het noorden haasten zich iedere morgen honderden militairen en burgers naar SHAPE, op dezelfde plek waar Britten en Duitsers elkaar voor het eerst troffen.

Naar het zuiden is het luttele kilometers naar de grote natuurparken van Noord-Frankrijk en de vesting Maubeuge, die het nog lang uithield tegen de Duitse overmacht. Maubeuge is nu een charmante, gerestaureerde vestingstad net over de grens.

Van de gevechten rond Mons is nog wel wat terug te vinden. Het VVV levert battlefieldmaps waar 8 belangrijke punten op beschreven zijn. De punten zelf zijn prominent aangegeven. Plaques hangen her en der. Een klein museum in Mons heeft het niet overleefd, de deuren zijn gesloten. Saint Symphorien en tientallen kleinere begraafplaatsen herinneren aan de bloedige slag en de snelle terugtocht van de Britse divisies.

En dan de boeken; wie het aantal uitgaven over Mons inventariseert moet zich afvragen van welk historisch hoogtepunt hier sprake is.

-V-

Terug naar 1e foto