Oktober 2015: Champagne

De Champagne trok me als bestemming voor mijn frontreizen nooit. Kaal, grijs, troosteloos en voorzien van een serie militaire oefenterreinen waar je als Nederlander niet op komt- ondanks alle pogingen via formele kanalen. Toch moet de streek weer onder de loep, want precies 100 jaar geleden was dit de locatie van oeverloze ellende. Bovendien is er veel meer te vinden dan op de site staat.

Joffre probeerde vanaf eind 1914 de Duitse linies middels grignotage of afknabbeltactieken te decimeren. Het kostte honderdduizenden levens en leverde niets op. Zoveel tragedie komt je bijna tegemoet als je vanuit het noorden over de heuvels het slagveld nadert. De eindeloze en troosteloze dodenakkers liggen her en der in het landschap. Hier 14.000 kruizen, daar 9000. Verlaten, kleurloos, somber.

Ik heb weer geluk, want ook nu werkt de zon een paar dagen van mijn geplande week mee.
Deze reis staat in het teken van veel kerkramen en vooral die van piloten. De ridders van het luchtruim spraken zeer tot de verbeelding, getuige de kerken van o.a. Beine-Nauroy en Sorbon. De medewerking van de Fransen is alweer fantastisch. Experts werden opgetrommeld, burgemeesters betrokken (Saint-Hilaire-le-Grand), omwegen gemaakt, bunkeringangen getoond (Aubérive). Ik blijf onder de indruk van zoveel behulpzaamheid.

De Fransen hebben hun best gedaan sinds 2006. Uiteraard is de Main de Massiges veranderd in een waar slagveld, maar ook vele kapelletjes, monumenten, bunkers en plaques zijn voorzien van informatieborden en foto’s uit het verleden. Het Centre d'interprétation van Suippes is een fraai en verzorgd centrum. Her en der zijn burgerinitiatieven succesvol geweest, zoals bij het herstel van de ruïnes van Nauroy. Niet alle begraafplaatsen zijn in goede staat, maar het is lang niet meer zo slecht als het tien jaar geleden was.

De herdenking heeft dus zijn vruchten afgeworpen. De reis is succesvol tot dag 4, wanneer de regen gestaag valt. De ring Brussel kost me ruim een uur, maar de Champagne heeft, honderd jaar na de verschrikkelijke gevechten, een historisch verzorgde indruk achter gelaten. Hulde aan de Fransen.

Oktober 2015: Chemin des Dames

Al in april had ik naast de Champagne de Chemin des Dames voorbereid, dus de herinnering werd al wat roestig. Een goede vriend van me is nieuwgierig naar het fenomeen frontreis, en samen trekken we op zondagmiddag richting ons hotel in Soissons.

 
Het terrein van de Chemin is geen makkie. De honderden grotten, de hoogteverschillen, bochtige wegen en de soms onmogelijke locaties van graven en monumenten beloven wat. Vanaf de vroege maandagmorgen doorkruisen we het gebied van de Chemin, op kaarten beter bekend als de D18CD. We vorderen de eerste dag gestaag, ondanks de mist.

Op dinsdag staan vrijwel alleen wandelingen gepland omdat veel locaties voor de auto onbereikbaar zijn.. Als modderige zwervers doorkruisen we landerijen en bossen, en de goede voorbereiding maakte dat vrijwel alles kan worden gevonden.

De Chemin is in bijna alle oorlogsjaren een angstaanjagende barrière geweest, een feit dat we ons al wandelend realiseren. De Britten achtervolgden de Duitsers na de slag aan de Marne in 1914, de Fransen probeerden de Duitsers van de hoogten af te krijgen in 1915, 1916 en 1917 (Nivelle) en de Duitsers overvielen de regio in 1918 tijdens de tweede slag aan de Marne. Per monument en soms zelfs per graf zijn deze bloedige pogingen te traceren, maar de steile hellingen en diepe ravijnen moeten een waar drama zijn geweest.

De Chemin is de laatste jaren opgeknapt. Veel monumenten zijn voorzien van informatieborden en er is wat afgemetseld om de vele bouwvallen weer in goede vorm te krijgen. Een enkele gedenksteen is overigens voor de subsidies kennelijk niet in aanmerking gekomen. Sommige renovaties doen de herinnering geen goed. OK, De molen van Laffaux (Moulin de Laffaux) was een rommeltje, maar is nu een soort attractiepark, volgezet met keurige steentjes in eigen perkjes. Ik weet wel wat ik authentieker vind..

Een vreemde gewaarwording is ook de snelweg die nu de Chemin beheerst. Het komt de sfeer van een oud slagveld allerminst ten goede. Maar doorsnee is keurig werk verricht. Opvallend is trouwens ook het vandalisme wat hier zichtbaar is. Duitse begraafplaatsen zijn door gestoorde geesten vernield, en het prachtige en beroemde monument op het Plateau de Californie is gejat door even gestoorde koperdieven.

De woensdag en donderdag verlopen soepel. Hoewel het weer grijs blijft, komen we droog de dagen door en koersen terug naar huis met ruim 2000 foto’s op de schijven en het goede nieuws dat mijn goede vriend een fraaie inkijk heeft gekregen in het fenomeen frontreis...

- U-

Home